سد تنگ معشوره و امید استان

به گزارش روابط عمومی آب منطقه ای لرستان، مهندس داریوش حسن نژاد با  اشاره به تاریخچه سد تنگ معشوره و تخصیص منابع آب آن بیان داشت: از ابتدای سال 1388 با صدور مجوز تخصیص منابع آب سد با هدف تامین 23 میلیون مترمکعب نیاز شرب و صنعت و 250 میلیون مترمکعب نیاز کشاورزی دشت های کوهدشت، طرحان و رومشکان آغاز شده و در طی 13 سال گذشته بارها دچار تغییر شده و در مقاطعی تا حذف و توقف مطالعات نیز پیش رفته است.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای لرستان افزود: مجوز اولیه تخصیص سد در سال 1388 که موجی از دلگرمی و انگیزه برای استان خصوصا اهداف مورد نظر سد و پایین دست آن به همراه داشته، با ارزیابی منابع آب بلندمدت رودخانه کشکان شامل رودخانه هررود در بالادست چغلوندی و رودخانه دوآب در بالادست سلسله برآورد شده که مبتنی بر آورد حدود 750 میلیون مترمکعبی رودخانه کشکان در محل این سد، تعیین و به استان اعطا شده بود. با کاهش شدید منابع آب در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 و عدم تامین نیازهای آبی و تعهدات ایجاد شده برای توسعه توسط وزارت نیرو در کنار توسعه برداشت ها در بالادست و افزایش جمعیت، وزارت نیرو با بروز رسانی پتانسیل تجدیدپذیر حوضه آبریز کرخه، میزان آب قابل استفاده را تعیین نمود که نسبت به مجموع نیازهای آبی تمامی استان های حوضه آبریز کرخه بسیار کمتر بود.

داریوش حسن نژاد تصریح کرد: در واقع عملا تعادل بین عرضه و تقاضا امکان پذیر نبود در این میان آورد رودخانه کشکان در محل سد تنگ معشوره به حدود 500 میلیون مترمکعب کاهش یافته بود. از این رو با مصوبات شورای عالی آب و همچنین نتایج دو دوره جلسات شورای هماهنگی حوضه آبریز کرخه که متشکل از استانداران و نماینده‌گان و ذینفعان استان‌های مربوط به این حوضه آبریز بود، سهم هر استان از منابع آب مشترک حوضه کرخه تعیین گشته و براساس آن تمامی برداشت های مستقیم از محل منابع آب سطحی و طرح‌های توسعه منابع آب استان‌ها در سقف سهم هر استان قرار گرفته و در نهایت مجوزهای تخصیص قبلی کلیه طرح‌های استان‌های حوضه آبریز کرخه بازنگری شد.

حسن نژاد ادامه داد: بر این اساس و باتوجه به اضافه برداشت استان‌ها از منابع آب سطحی نسبت به سهم خودشان،  با موافقت تمامی اعضا شورای هماهنگی حوضه آبریز، در سال 1393 مجوز تخصیص تمامی طرح‌های مطالعاتی و اجرایی استان‌ها از جمله لرستان باطل گردید و تخصیص منابع آب سد تنگ معشوره به 50 میلیون مترمکعب کاهش یافت و تمامی تخصیص کشاورزی آن حذف گردید.

وی افزود: در ادامه و مبتنی بر درخواست‌های استانها، در سال 1395 و براساس مصوبات سومین جلسه شورای هماهنگی حوضه آبریز کرخه، شرکت های آب منطقه‌ای به نمایندگی از استان‌ها مکلف شدند نسبت به تدقیق منابع و مصارف آب خود در حوضه آبریز کرخه اقدام نمایند تا در نتیجه آن چنانچه سهمی از سقف سهم استان از منابع آب ابلاغی باقی مانده باشد، براساس درخواست استان به طرح‌های توسعه منابع آب مطالعاتی و اجرایی اعطا گردد و تخصیص‌های قبلی در سقف سهم استان‌ها به صورت کامل و یا با تغییراتی احیا گردد.

حسن نژاد تاکید کرد: تا این زمان، هیچ منبع آب سطحی برای تامین نیازهای دشت‌های کوهدشت مورد نظر نبوده و تمامی نیازهای دشت‌های پلدختر و شیراوند (از معمولان و افرینه تا زیودار و پلدختر و ...) تنها امکان برداشت از جریان بهنگام رودخانه کشکان و از طریق نهرهای سنتی و موتورتلمبه‌ها را داشته‌اند که عمدتا با کاهش منابع آب در فصول با نیاز آبی بالا با چالش‌های جدی مواجه بوده‌اند و سال‌های 94، 95، 99 و 1400 مثال‌های روشنی تنها در طول ده سال گذشته هستندکه در مقاطی از زمان، رودخانه کشکان در طی آن کاملا خشک شده است. بر این اساس استان لرستان با محوریت شرکت آب منطقه‌ای و با هماهنگی کامل مجموعه استانداری، سازمان مدیریت و برنامه، مجمع نمایندگان استان و سایر دستگاه‌های ذینفع استان و با بکارگیری شرکت مهندسین مشاور ذیصلاح، تدقیق منابع و مصارف آب استان در حوضه کرخه و کارون را در اواخر سال 97 آغاز نمود و درنتیجه آن و با برگزاری جلسات مکرر با وزارت نیرو و در سطوح مختلف از وزیر نیرو تا مدیران دفاتر، در تاریخ 28/8/98 موفق به تایید نتایج منابع و مصارف آب استان و به تناسب آن بروزآوری تخصیص آب طرح‌های استان گردید که در نتیجه آن حدود 150 میلیون مترمکعب به سرجمع تخصیص‌های حوضه کرخه در استان افزوده شده که علاوه بر احیاء تخصیص برخی از طرح که پیش از این باطل شده بود، براساس مجوز تخصیص ابلاغی به استان، مقرر گردید تخصیص سد تنگ معشوره علاوه بر شرب و صنعت کوهدشت، با هدف تامین تمامی نیازهای صرفا دشت‌های پلدختر و شیراوند که از طریق برداشت‌های مستقیم تنظیم می‌شدند، از محل منابع آب تنظیمی تنگ معشوره تامین گردند و تخصیص آن از 50 به 130 میلیون مترمکعب افزایش یافت.

ایشان اظهار داشت: در مرحله بعدی با هماهنگی مجدد استانداری لرستان، مجمع نمایندگان استان و سایر سازمان‌های ذینفع، با محوریت آب‌منطقه ای لرستان و با استفاده از ظرفیت شرکت مهندسین مشاور ذیصلاح، بازهم فرض‌های مورد نظر وزارت نیرو در تعیین سهم باقی مانده استان مورد بازنگری قرار گرفت و با حذف برخی همپوشانی‌ها و البته جابجایی تخصیص طرح‌هایی که صرفا هدف مشترک با سد تنگ معشوره داشتند و البته نسبت به زمان بهره‌برداری این سد بسیار بسیار عقب تر هستند، در تاریخ خرداد سال 1400 مجددا حدود 65 میلیون مترمکعب به سرجمع تخصیص لرستان در محدوده حوضه آبریز کرخه اضافه شده و حجم تخصیص سد تنگ معشوره که به نوعی موضوع اجرای آن برای استان فارغ از نیازهای اساسی و فنی و منطقی، به موضوعی احساسی و حیاتی برای استان تبدیل شده بود، به میزان 55 میلیون مترمکعب دیگر افزایش یافته تا در کنار تامین نیازهای تمامی اراضی دشت‌های پلدختر و شیراوند و تا آخرین قطره با مشارکت و با افزوده شدن سدهای بن لار، چلهول، خسرو اباد، زال، داربلوط و میانکوه، امکان تامین بخشی از نیازهای کوهدشت، سلسله و دلفان را نیز داشته باشد که به این ترتیب تنها سد قابل توجه لرستان در حوضه آبریز کرخه که به نوعی جلوه مدیریت آب استان و یکی از بزرگترین طرح‌های عمرانی و زیرساختی استان محسوب می‌گردد،  نعمات بسیار ارزنده‌ای برای مردم استان و شهرستان‌های مختلف به همراه داشته باشد.