مئاندری شدن یکی از مسائل مهم مهندسی رودخانه است Ú©Ù‡ ÙØ¹Ø§Ù„یت های بشری را در ØØ§Ø´ÛŒÙ‡ رودخانـه
ØªØØª تاثیر خود قرار میدهد،جابجائی ØÙ„قه های مئاندر در هر سال Ø³Ø·Ø Ù‚Ø§Ø¨Ù„ توجهی از اراضی کشاورزی
روستاها ،شهر ها ،جاده ها ،پلها ،سازه هـای آبـی و بـالاخره کلیـه تاسیسـ ات کنـار رودخانـه را در معـرض
تخریب قرار میدهد، از مهم ترین Ù…Ø¨Ø§ØØ« علم مهندسی رودخانه مطالعـات مورÙولـوژی اسـت کـه بـه بیـان
Ø´Ú©Ù„ هندسی ØŒ ØØ±ÛŒÙ… بستر ،پروÙیل طولی آبراهه ،مقاطع عرضی ØŒ تغییر Ø´Ú©Ù„ ها Ùˆ تغییر مکان رودخانـه در
طول زمان Ù…ÛŒ پردازد. Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ اصلی مورد مطالعه رودخانه خرم آباد از Ù…ØÙ„ تنگ شبیخون درشاخه رباط
تا پایین دست رودخانه خرم آباد در چم انجیربه طول 31 کیلومتر مـی باشـد شـاخص مئانـدری بـودن ایـن
رودخانه ØŒ برخوردا ری از جاذبه های طبیعـی ،ناپایـداری سـاØÙ„ÛŒ ،و از جهـت دیگـر بررسـی Ø·Ù€Ø±Ø Ù‡Ù€Ø§ÛŒ
متعدد اجرا شده در کرانه های آن ØØ§Ú©ÛŒ از یک توسعه نامتوازن است. اما نکته قابـل توجـه در ایـن زمینـه
Ú©Ù‡ بیشتر مورد توجه برنامه ریزان ÙØ¶Ø§ÛŒÛŒ است معضلات ØØ±ÛŒÙ… رودخانه ای Ùˆ Ù†ØÙ€ÙˆÙ‡ تعیـین آن اسـت زیـرا
غالبا ØØ±ÛŒÙ… رودخانه ها بر اساس ضرائب انسانی مانند ابعاد اتومبیل ها Ùˆ....تعیین میشود ØØ§Ù„ آنکه این ØØ±ÛŒÙ…
تابعی از شرایط طبیعی Ùˆ از چنین ضرائبی تبعیت نمیکند این تصور سبب شده Ú©Ù‡ اشغال ÙØ¶Ù€Ø§Ù‡Ø§ در ØØ§Ø´Ù€ÛŒÙ‡
رودخانه ها بعضا با مکانیسم Ùˆ Ø±ÙØªØ§Ø± رودخانه در تعارض Ùˆ تقابل قـرار گیـرد Ùˆ مشـکلات خاصـی را بـرای
بهره برداران ایجاد نماید.
کشور ما جزو مناطق خشک Ùˆ نیمه خشک جهان است بنابراین با Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØª شدید منابع آب مواجه Ù…ÛŒ
باشیم. بررسی وضعیت منابع آب نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ Ø³Ø·Ø Ø¢Ø¨ زیر زمینی هر ساله کاهش Ù…ÛŒ یابد Ùˆ شدت
کاهش آن نیز در سالهای اخیر بیشتر شده است. از طرÙÛŒ میزان مصــر٠آب های تجدید شونده در
ایران نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ بر پایه شاخص های جهانی، کشور ما وارد مرØÙ„Ù‡ Ø¨ØØ±Ø§Ù† آب شده است.
همچنین در بخش کشاورزی ایران، تا کنون 93 درصـد آب مصـر٠شـده است که این میزان در جهان
55 درصد می باشد [بید آبادی، 1382؛ هدایتی، 1386].
در ÙØ§ÛŒÙ„ موجود است
در ÙØ§ÛŒÙ„ موجود است
ویژگیهای طبیعی – اقلیمی Ùˆ زمین شناسی استان لرستان
1-1- موقعیت جغراÙیایی استان لرستان :
استان لرستان با Ù…Ø³Ø§ØØª 28160 کیلومتر مربع در غرب ایران ØŒ 1/7 درصد از Ú©Ù„ Ù…Ø³Ø§ØØª کشور را در بر مـی
گیرد . این استان بین مدارهای 32 درجه و 37 دقیقه تا 34 درجه و 22 دقیقه عـرض شـمالی و 46 درجـه و
51 دقیقه تا 50 درجه Ùˆ 3 دقیقه طول شرقی از نص٠النهار گرینویچ قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ€Ù‡ اسـت . اسـتان لرسـتان ،از
شمال به استان های مرکزی Ùˆ همدان ØŒ از جنوب به استان خوزستان، از شرق به اسـتان اصـÙهان Ùˆ از غـرب بـه
استانهای کرمانشاه Ùˆ ایلام Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ù…ÛŒ شود .Ø´Ú©Ù„(1-1) موقعیت استان لرستان به تÙÚ© یک شهرستان در ا یران
را نشان می دهد
در ÙØ§ÛŒÙ„ موجود است
ÙØµÙ„ اول : الÙ: هواشناسی ØŒ هیدرولوژی ب: زمین شناسی Ùˆ هیدروژئولوژی
ØÙˆØ¶Ù‡ الشتر از شاخه های ÙØ±Ø¹ÛŒ رود کشکان از زیر ØÙˆØ¶Ù‡ های رود مهم کرخه در غرب کشور به ØØ³Ø§Ø¨ Ù…ÛŒ آید (نقشه
شماره 1-1 Ùˆ 2-1). این Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ مطالعاتی در بخش شمالی استان لرستان واقع شده Ú©Ù‡ قسمت Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ از رشته کوه
بزرگ زاگرس را در بر Ù…ÛŒ گیرد. موقعیت جغراÙیایی آن بین 33 درجه Ùˆ 39 دقیقه Ùˆ 7 ثانیه تا 34 درجه Ùˆ 0 دقیقه Ùˆ
55 ثانیه عرض شمالی Ùˆ 47 درجه Ùˆ 31 دقیقه Ùˆ 1 ثانیه تا 48 درجه Ùˆ 31 دقیقه Ùˆ 9 ثانیه طول جغراÙیایی شرقی Ù…ÛŒ
باشد. قسمت عمده رخنمون منطقه در ØÙˆØ¶Ù‡ الشتر را کوهها Ùˆ تپه ها تشکیل داده است .از نظر تقسیمات هیدرولوژیک
این Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ با کد 2210 شامل ØÙˆØ¶Ù‡ آبریز رودخانه آب الشتر با کد 2227 تا Ù…ØÙ„ Ø§Ù„ØØ§Ù‚ به رودخانه هرود Ùˆ تشکیل
رودخانه کشکان Ù…ÛŒ باشد. وسعت Ú©Ù„ Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ مطالعاتی 811 کیلومتر مربع Ù…ÛŒ باشد Ú©Ù‡ وسعت دشت اصلی در ØØ¯ÙˆØ¯
159 کیلومتر مربع است. از این مقدار 93.61 کیلومتر مربع جهت Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ بیلان در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده است .
منابع آب Ùˆ انرژی در دنیا دارای Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒØª بوده Ùˆ به علت Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ جمعیت Ùˆ تقاضای غذا، مصر٠آب Ùˆ
انرژی برای تولید Ù…ØØµÙˆÙ„ات کشاورزی نیز Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ خواهد داشت. از طرÙÛŒ با توجه به تجارت آب
مجازی Ú©Ù‡ به عنوان راهکاری نوین به منظور مقابله با Ú©Ù… آبی Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³ØªØŒ تولید Ù…ØØµÙˆÙ„اتی Ú©Ù‡ با نیاز
آبی Ùˆ نیز مصز٠انرژی زیاد تولید میشوند، در مناطقی Ú©Ù‡ با Ø¨ØØ±Ø§Ù† آب مواجه هستند معقول به نظر
نمیرسد. این تØÙ‚یق باهد٠تعیین بهرهوری آب Ù…ØØµÙˆÙ„ات بهاره در استان لرستان انجام شد. شاخص
های بهرهوری با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از دادههای اندازهگیری شده در 15 مزرعه کشاورز برای Ù…ØØµÙˆÙ„ات لوبیا قرمز،
خیار و یونجه در دشت چغلوندی و در طی سال زراعی 1392 -93 تعیین گردید. نتایج این مطالعه نشان
داد Ú©Ù‡ بهرهوری آب (آب مصرÙÛŒ Ú©Ù„) در تولید لوبیا قرمز، خیار Ùˆ یونجه به ترتیب 1/26 ØŒ0/18 Ùˆ 1/69
کیلوگرم بر مترمکعب بود. بر اساس هزینههای تولید Ùˆ آب Ùˆ Ù‚ÛŒÙ…ØªÙØ±ÙˆØ´ Ù…ØØµÙˆÙ„ØŒ بهرهوری اقتصادی
آب (سود خالص) به ازای ÙˆØ§ØØ¯ آب مصرÙÛŒ برای لوبیا قرمز، خیار Ùˆ یونجه به ترتیب 3200 ØŒ1490 Ùˆ
3680 ریال بر متر مکعب Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ گردید. شاخص نسبت انرژی در تولید این Ù…ØØµÙˆÙ„ات به ترتیب 0/41ØŒ
0/15 و 3/31 بود، همچنین بر این اساس شاخص بهرهوری آب- انرژی در تولید لوبیا قرمز، خیار و یونجه
به ترتیب 0/19 ØŒ0/05 Ùˆ 0/31 گرم بر مترمکعب بر کیلووات ساعت Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ گردید. نتایج نشان داد Ú©Ù‡
مدیریت آب Ùˆ انرژی به منظور Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ ÙØ³ÙˆØ¯ در Ù…ØØµÙˆÙ„ات کشاورزی امری مهم Ùˆ تاثیرگذار است.